שפייען אין רשות הרכים, ער זאל נישט זאנען אז די מצות שבין ארם לחברו האבן נישט קיין װערט, און ווידער פארקערט, אל יעמוד ארדם ברשות הרבים וירוק ברשות היחיד. ראס. הייסט, דער וואס איז מקיים די מצות שבין אדם להברו, זא נישט אריין שפייען. אין רשות היחיד און זאנען אז די מעות שנין ארם למקום האבען נישט קיין ווערט, װייל ביידע, די מצות שגין אדם- למקום און די מצות שבין ארם לַחִברו זענען פון איין וויכמיגקייט.
נור אזןי וי מיר לעבן אין א דור ואס מיר האבען פיל קלונע אירען וועלכע בעחויפטען,. אז דער עיקר איז טאקי נאר די מצוח שבין ארם לחברו, מ'זאל העלפען נויטבעדערפטיגונג הערליך האנדלען נישט רויכען און נישט מלנען נישט ננביגען און פארלייקענען, און די מצות שבין ארם למקום מורא האכען פאר נאט תִפילין, ציצית, שבת, אתרוג, פוכה מצות וכדומה, די אלע זאכען זענען גאר אין נאגצען איבריג, קומט אבער די פראקטיק און ציינט אונז אז עס איז נישט אזוי, ווייל דארט ווא עס איז נישטו קיין פארכט פאר גאט איז אויך נישטו קיין מענשליכקיים, אזוי וי דער פסוק זאנט אונז טאקי אין דער היינטינער סררה ותשחת האר לַפּנֵי האלקיס, וייל עס איז נישט געווען בא רי מענשען קיין גאטהייט, ותמלא הארץ המס, 1) האט זיך דערפון גענומען וואס די וועלט איז געווארן פול מיט חויב,. און דאס זעלבע זאנט אונז אױיך די תורה אויף א צווייטען ארט, נפש כי תחטא ומעלה מעל בה', וועט זיין די ענרע אז, וכחש בעמתן,?)
לויט דעם פארשטעהן מיר זעהר א וויכטיגן ענין אין דער תורה, ווען משה אין געקומען מיט די לוחות און האט דערזעהען. װי די אירן האבן נעמאכט דעם עגל, זאגט אונז דער פסוק, וישלך מירו את הלחות,') ווען מיר באמערקען זעהען מיר אַז דעל כתיב איז מידן, ואס איז טיימש איין האנד, און דער קרי איז, מירין וואס אין טייטש גיידע הענר, דעם כתיב מיטן קרי מיר פארשטעהען אווי, וי מיר האבן פריר געזאגט איז אויף איין לוה אנגעשריגן די מצות שנין אדם למקום און אויף איין לוח איז געווען אגנעשויכן די מצות שבין ארם לחברו, אז משה אין געקומען מיט די לוחות האט ער געהאלטען איין לוח אין איין האנד און דעם צווייטען לוח אין דער צווייטער האנר, ווען ער האט דערזעהען אז די אידען האבען געמאכט דעם ענל, האט ער נערענקט נו אידען האבען דאך גור געזיגריגט געגן גאט דערמיט וואס זי האבן געמאכט דעם ענל, וועט ער אראב ווארפען גור דעם לוה אויף וועלכען עס זענען אנגעשריבען די מצות שבין ארם למקום און זי וועלען בלייכען מים'ן. צווייטען לוח אַױיף וועלכען עס אננעשריבען די מצות שבין. אדם. לחברן, ער האט זיך אבער אויפ'ן ארט בארענקט, אז אוב זי האלטען נישט פון די מצות שבין אדם למקום, איז אומווסט, וועלען זי
1( בראשית ו. 2) ויקרא ה. 5) שמות ליב.
-=